Mu.Zee Oostende brengt 175 jaar na haar dood een eerbetoon aan Anna Boch

De tentoonstelling belicht de veelzijdigheid van deze inspirerende kunstenares: als schilderes, filantroop, mecenas, melomaan én als vrouw aan het einde van de 19de eeuw in België.

Anna Boch werd op 10 februari 1848 geboren als Rosalie Anna Boch. Ze is het tweede kind na Oscar en de oudste dochter van Victor en Lucie Boch.

Victor, haar vader, is medeoprichter en directeur van Boche Frères, een bloeiend  keramiek bedrijf in Sint-Vaast bij La Louvière.

Zonder financiële zorgen ontplooit Anna zich ten volle als schilder en muzikant en verkent ze haar passie voor reizen en interieur.

Ze laat zich omringen door kunstenaars en muzikanten. Bouwt een toonaangevende collectie uit met eigentijdse kunst en timmert aan een opmerkelijke carrière als meest prominente  Belgische vrouwelijke kunstenaar rond 1900.

Anna’s broer Eugène(1855-1941) zal ook schilder worden in Parijs en hij raakt bevriend met Vincent van Gogh. Haar neef, advocaat en schrijver Octave Maus is de grondlegger van de impressionistische kunstenaarsgroepen Les XX en La Libre Esthétique in Brussel. Ze staat bekend als impressionistische schilder van landschappen en stillevens. Ze gebruikte sterke lichteffecten.

Na de eeuwwisseling sloot ze zich aan bij de kunstkring Vie et Lumière waar ze in contact kwam met James Ensor.

Ze evolueerde van pointillisme, impressionisme naar fauvisme.

Haar art-nouveau woning, versierd o.a. door Victor Horta, groeide uit tot een ontmoetingscentrum voor de intelligentia van die tijd. Ze organiseerde er privéconcerten en speelde zelf piano, orgel en viool.

Als ware mecenas bouwde ze een verzameling schilderijen op van onder meer James Ensor, Paul Gauguin en Paul Signac.

Ze was de enige die tijdens zijn leven een kunstwerk heeft gekocht van Vincent van Gogh nl. La vigne rouge (400 fR).

Ze overleed in Elsene op 23 februari 1936.

Anna en Eugéne Boch op vakantie met de wagen. Foto Vincent Everarts (Mu.ZEE Oostende) 

Ze is één van de eerste vrouwen die in 1907 een Minerva, het Belgische automerk kocht. Samen met haar broer en vrienden trekken ze erop uit om hun teken- en schildergerief op de meest pittoreske plek uit te pakken en de natuur te beginnen schilderen. Het enthousiasme is zo aanstekelijk dat na een tijdje zelfs de chauffeur begint te schilderen

 Schrijvende vrouw, ca 1888

Tijdens de elevatie, 1893

Anna Boch experimenteert met het pointillisme, maar die stijl belemmert haar teveel. Ze schakelt over op een vrijere variant van het impressionisme, zoals te zien in het schilderij 'Tijdens de elevatie'. Opvallend hier is het heldere licht en de zachte schaduw, gesuggereerd door een paarsachtig roze. Met tedere verftoesten heeft ze de vormen, de kleuren en de compositie harmonieus en evenwichtig verenigd.

Nog te zien in Mu.Zee verworven door de stad Oostende:

Russische muziek (1881)

In 1886 koopt Anna Boch het schilderij Russische muziek  van James Ensor. Het werk stelt zijn zus en de bevriende schilder Willy Finch voor.

Schrijvende vrouw (1888) van Anna Boch lijkt met Russische muziek van James Ensor in dialoog te gaan, zowel door de intieme atmosfeer als door de tonen van het palet.

Russische muziek zal vaak op Belgische en buitenlandse tentoonstellingen getoond worden, zoals de Biënnale van Venetië in 1914.

Ondanks de ongemakken leent Anna Boch het werk graag uit en Ensor heeft haar hiervoor steeds hartelijk dank betoond.

Ze schenkt het schilderij in 1927 aan de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, ter ere van de gewezen conservator Hippolyte Fierens-Gevaert.

James Ensor aan Anna Boch, 29 december 1927

“Ik bewonder uw gul gebaar: u heeft mijn schilderij ‘Musique russe en 1880’ aan het museum in Brussel geschonken. Het werk is geliefd en wat een herinneringen roept het bij ons op. Ik herinner me de strijd van Les XX in 1893-1894. U verdedigde toen bepaalde werken die mijn collega’s van Les XX geweigerd hadden.”

Landschap met klokbloemen, Juliette Wytsman-Trullemans (1866-1925)

Het belevingscentrum James Ensor en het Ensorhuis

Hier, in de Vlaanderenstraat, leefde en werkte James Ensor tot aan zijn dood in 1949. Ensor erfde het pand van zijn oom. Daarvoor woonde hij, samen met zijn ouders, wat verderop. Na zijn dood werd het onaangeroerde woonhuis tot museum gepromoveerd. Het gloednieuwe belevingscentrum omvat het woonhuis van Ensor én vijf interactieve belevingsruimtes.

Ensors schilderijen worden tot leven gewekt. Je kan snuisteren in zijn interieurspullen en carnavalsmaskers, neuzen in zijn brieven en foto’s en daarna mag je piepen in zijn authentieke woon- en werkplek. Of thuiskomen bij Ensor.

Hij vond inspiratie voor zijn maskers in de souvenirwinkel van zijn moeder. Een aantal van deze maskers bestaan nog steeds en kan je ook bezichtigen in het Ensorhuis. De maskers gebruikte hij om de maatschappij voor schut te zetten. In feite gebruikte Ensor maskers om te ontmaskeren. Hij wilde het ware, maar verborgen gelaat van zijn bespottelijke of boosaardige figuren aan de kaak stellen.

De intrige.

Dit schilderij intrigeert. Een vrouw heeft een man aan de haak geslagen. Met een gebaar van haar hand stelt zij haar ‘verovering’ voor. In haar andere hand houdt ze een boeketje bloemen. Zijn ze gehuwd? Mogelijk. Lachwekkende, sinistere gezichten omcirkelen het paar. Een boerse vrouw draagt een pop op haar schouder. Of is het een dood kind? Ze wijst naar de man – zijn lot is onzeker. Een doodskop met losgeslagen onderkaak slaat het tafereel gade. Felle, agressieve kleurcontrasten en ruwe, nerveuze borstelstreken versterken de akelige sfeer.

Met De intrige schilderde James Ensor één van de mooiste maskerades uit zijn oeuvre. Meestal verbergen maskers het ware gelaat van hun dragers. Bij Ensor werken ze net omgekeerd. Vanaf 1880 gebruikte de ‘peintre des masques’ deze vermommingen om de innerlijke kwaadaardigheid van zijn personages te onthullen in bizarre, groteske scènes. Sommige kunsthistorici zien in dit werk Ensors persoonlijke visie op het huwelijk. De bruid neemt de bruidegom beet. De arme man kan nergens meer heen.

Op de achtergrond een kopij van de intrede van Christus in Brussel, 1889